W ubiegłym 2024 roku widziałem wiele dyskusji o konieczności budowy nowych dyspozycyjnych, to znaczy niezależnych od wiatru i słońca, źródeł w polskim systemie elektroenergetycznym. Ponieważ nie mówiło się co w ostatnich czasach wybudowano i ile kosztowały nowe źródła energii, postanowiłem uzupełnić tę lukę. Łączna moc wybudowanych w ciągu ostatnich 20 lat źródeł przekracza 11 gigawatów z czego ponad połowa to instalacje gazowe.
Elektrownie składają się z bloków energetycznych, które wytwarzają energię elektryczną. Żeby blok taki mógł działać potrzebna jest infrastruktura dla dostarczania paliwa i odbioru wytworzonej energii. Budowa elektrowni wymaga znacznych inwestycji kapitałowych, które wpływają na koszty wytwarzanej energii. Kto inwestuje kapitał oczekuje jego zwrotu z zyskiem. Ponieważ w tym stuleciu nie było w Polsce projektów budowy dużych elektrowni konwencjonalnych od podstaw, zajmiemy się analizą kosztów budowy bloków energetycznych. W istniejących elektrowniach buduje się nowe bloki i te inwestycje rzutują na przyszłe koszty produkcji energii.
Poniższa tabela zawiera informacje o wybranych blokach energetycznych wybudowanych w tym (XXI) wieku. Do tabeli trafiły bloki duże, o mocy przekraczającej 400MWe. Celem nie jest zestawienie wszystkich wybudowanych jednostek, lecz czasu i kosztów budowy wybranych bloków.
blok | typ | paliwo | budowa | start | mwe | spraw | koszt | czas | k1mwe | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Żerań | ec | gaz | 2017-12-01 | 2021-12-01 | 494 | 58 | 1600 | 48 | 3.2 |
2 | Bełchatów 14 | e | wbrunatny | 2005-10-01 | 2011-06-01 | 858 | 42 | 4800 | 68 | 5.6 |
3 | Kozienice 11 | e | wkamienny | 2012-12-01 | 2017-12-01 | 1075 | 45 | 5200 | 60 | 4.8 |
4 | Opole 5 | e | wkamienny | 2014-01-31 | 2019-05-31 | 905 | 46 | 4700 | 64 | 5.2 |
5 | Opole 6 | e | wkamienny | 2014-01-31 | 2019-10-10 | 905 | 46 | 4700 | 68 | 5.2 |
6 | Jaworzno 3 | e | wkamienny | 2014-09-01 | 2020-11-15 | 910 | 46 | 4538 | 74 | 5.0 |
7 | Turów 11 | e | wbrunatny | 2014-12-01 | 2021-05-14 | 496 | 45 | 4000 | 77 | 8.1 |
8 | Dolna Odra 9 | e | gaz | 2020-01-30 | 2024-08-14 | 683 | 63 | 2365 | 54 | 3.5 |
9 | Dolna Odra 10 | e | gaz | 2020-01-30 | 2024-10-29 | 683 | 63 | 2365 | 57 | 3.5 |
10 | Adamów | e | gaz | 2024-04-04 | 2027-06-30 | 560 | 63 | 2300 | 39 | 4.1 |
11 | Ostrołęka | e | gaz | 2022-01-01 | 2025-12-31 | 745 | 63 | 2850 | 48 | 3.8 |
12 | Grudziądz | e | gaz | 2022-05-18 | 2025-12-31 | 566 | 63 | 2000 | 43 | 3.5 |
13 | Płock | ec | gaz | 2015-06-01 | 2018-06-01 | 600 | 62 | 1700 | 36 | 2.8 |
14 | Włocławek | ec | gaz | 2013-04-01 | 2016-06-01 | 463 | 60 | 1400 | 38 | 3.0 |
15 | Stalowa Wola | ec | gaz | 2012-12-01 | 2020-09-30 | 600 | 60 | 1700 | 94 | 2.8 |
16 | Rybnik | e | gaz | 2023-02-01 | 2026-12-31 | 882 | 63 | 3760 | 47 | 4.3 |
Łączna moc bloków wymienionych w tabeli to 11425 MW z czego bloki gazowe dają 6276 MW. W tabeli mamy wyłącznie obiekty konwencjonalne, to jest wykorzystujące do produkcji energii procesy spalania. Tego typu obiekty są wykorzystywane do bilansowania źródeł odnawialnych, których produkcję można przewidywać ale nie możńa planować według uznania. Będą więc odgrywać istotną rolę w transformacji systemu energetycznego w stronę wzrostu udziału odnawialnych źródeł. Kolumny tabeli zawierają następujące dane:
- Blok – nazwa bloku, czasem oficjalna
- Typ – “ec” oznacza elektrociepłownię, “e” elektrownię
- Paliwo – rodzaj stosowanego paliwa węgiel brunatny, węgiel kamienny, gaz ziemny
- Budowa – początek budowy bloku rozumiany jako faktyczne rozpoczęcie prac. Nie uwzględnia czasu postępowania prowadzącego do zawarcia kontraktu z wykonawcą.
- Start – początek pracy wybudowanego bloku w Krajowym Systemie Energetycznym
- MWe – moc elektryczna bloku
- Spraw – sprawność części elektrycznej bloku, bez uwzględniania produkcji ciepła (elektrociepłownie)
- Koszt – koszt budowy bloku w milionach złotych obejmujący umowę serwisową jeżeli taka została zawarta
- Czas – czas budowy w miesiącach (start-budowa)
- K1MWe – koszt 1MW mocy elektrycznej (Koszt / MWe)
Rysunek niżej pokazuje czas budowy poszczególnych bloków od momentu rozpoczęcia prac. Dla bloków znajdujących się w budowie podajemy planowany czas zakończenia. Budowa bloku to projekt, zatem z definicji przedsięwzięcie unikalne i obarczone ryzykami. Budowa bloku gazowego w Stalowej Woli trwała ponad 90 miesięcy ponieważ w jej trakcie doszło do odstąpienia od umowy z oryginalnym wykonawcą i konieczne było znalezienie innego. Budowy rozpoczęte w latach 2018-2020 borykały się z pandemią Covid19, w roku 2022 z problemami wywołanymi wojną na Ukrainie. Budowa najnowszych bloków jeszcze trwa. Oczywiście możliwe są opóźnienia, ale inwestorzy mają motywację do ukończenia ich zgodnie z planem ze względu na podpisane kontrakty wieloletnie na rynku mocy.

Można przyjąć następujące orientacyjne czasy budowy:
- 4 lata blok gazowy
- 5 lat blok na węgiel kamienny
- 6 lat blok na węgiel brunatny
Rysunek niżej pokazuje koszt budowy poszczególnych bloków w przeliczeniu na 1 MW mocy. Zwróćmy uwagę, że od roku 2015 nie budowano bloków węglowych. Blok w Ostrołęce początkowo budowany jako węglowy został zarzucony a część wykonanych robót wykorzystano przy budowie bloku gazowego. Istotnym powodem odejścia od bloków węglowych były wymagania środowiskowe (konkluzje BAT), które (nowe) duże obiekty energetycznego spalania musiały spełniać. or roku 2018. Nowe wymagania sprawiły, że koszt budowy węglowych bloków drastycznie wzrastał, były też obawy czy będzie je można spełnić w trakcie eksploatacji.

Oś czasu obejmuje blisko 20 lat, koszty nominalne budowy elektrowni rosły, inflacja nie omija także tego sektora. Od roku 2015 nie budowano dużych bloków węglowych. Przyjmując, że od 2012 do 2024 koszty budowy wzrosły 50% mamy następujące oszacowanie kosztów budowy:
- 4.2 milionów PLN za 1 MW bloku gazowy
- 8 milionów PLN za 1 MW bloku na węgiel kamienny
- 12 milionów PLN 1 MW bloku na węgiel brunatny
Pamiętajmy, że szacowane koszty budowy bloków węglowych nie obejmują zgodności z konkluzjami BAT.